Van intuïtie naar inzicht: Datagebruik voor succesvol benchmarken in judo

In topsport is duidelijkheid over je startpunt en doel van groot belang om te bepalen hoe je je plan vormgeeft. Of je nu judoka bent, coach of andersoortig expert: je vraagt je voortdurend af; waar staan we, waar willen we naartoe, en wat moeten we daarvoor doen? Die vragen zijn niet zomaar te beantwoorden. Zeker niet in een sport als judo, een sport met een enorme variëteit aan technieken, tactieken, mentale processen en fysieke factoren.

Een paar weken geleden sprak ik een coach. Hij vertelde me: “Ik zie dat mijn sporter keihard werkt, fysiek sterker wordt en technisch beter, maar toch vraag ik me af: maken we eigenlijk wel de juiste keuzes? Hoe weet ik dat we op de goede weg zijn en dat onze training effect heeft?” Deze onzekerheid en vragen over wat écht werkt, zijn heel herkenbaar binnen de judowereld.

Benchmarken helpt ons om deze complexe puzzel te ontrafelen. Een benchmark is een helder omschreven uitgangspunt of eindpunt: een persoonlijk, concreet beeld van wat er voor jou voor nodig is om te staan waar je uiteindelijk wilt staan. Het zorgt voor structuur in het proces van doelen stellen, trainen en evalueren.

Ondanks dit belang hoor ik onder coaches en sporters vaak ook bezwaren als het gaat over het gebruik van data bij het vormen van een benchmark. Vaak wordt gezegd: "Judo is te complex om objectief te meten. Data-analyse zegt mij niet veel, het is mijn ervaring, mijn gevoel dat mij meer duidelijkheid geeft." Deze houding begrijp ik en ik vind het belangrijk om kritisch te zijn. Toch betekent dit niet dat data geen waarde kan toevoegen.

Sommigen zeggen bijvoorbeeld wel eens: “Data zegt niets over wat er in de mat gebeurt, techniek, tactiek en mentaliteit zijn niet meetbaar.” Dat klopt zeker, die diepere lagen van judo zijn moeilijk in cijfers te vatten. Maar juist door data op passende wijze te combineren met je ervaring en coaching gesprekken ontstaat een veel completer en nauwkeuriger beeld. Zo verlies je de nuance niet, maar voeg je een feitelijke basis toe. Daarmee zeg ik ook direct dat gevoel en ervaring nooit buitengesloten mogen worden. Het doel is juist om het beeld vanuit zoveel mogelijk invalshoeken te bekijken en zo volledig mogelijk te maken.

Oplossingsgerichte coaching

Benchmarken begint met het formuleren van een persoonlijk beeld van je ideale prestatie. Met antwoord op vragen als:

• Hoe ziet jouw perfecte wedstrijd eruit? 

• Op welk moment voel jij je sterk, in control en weet je al van tevoren dat je succes gaat hebben?

• Wat zouden je coaches en tegenstanders aan je merken als je op je best bent? 

• Welke gevoelens en gedachtes horen daarbij?

Door samen deze toekomstbeelden te onderzoeken op feitelijk, gevoelsmatig en visueel niveau, ontstaat een gedetailleerd plaatje. Dit maakt je einddoel persoonlijk en motiverend. Het gebruik van ‘stel dat’-vragen helpt om de verbeeldingskracht te activeren: “Stel dat je technisch op je best bent, hoe voelt dat? Hoe zie je dat dan in de finale, op het moment dat het erom gaat?”

Het inzetten van deze gesprekstechniek zorgt ervoor dat je aandacht minder op problemen gericht is en meer op oplossingen en kansen. Hierdoor bouw je een positieve mindset en maak je het makkelijker om je ontwikkeling gericht vorm te geven.

Samenvatting

• Benchmarken is niet alleen meten, maar ook verbeelden. Het gaat erom dat je de zaken vanuit meerdere invalshoeken bekijkt.

• Oplossingsgerichte coaching activeert de toekomstvisie van de sporter. 

• Gericht zijn op de toekomst helpt om een motiverend en concreet doel te stellen dat tastbaar is voor de sporter.

De rol van data in het benchmarken

Judo is een dynamische sport en heeft oneindig veel invalshoeken. Dat maakt het lastig om subjectief gevoel en ervaring direct te vertalen naar meetbaar begrip. Daar komt data-analyse van wedstrijdfactoren in beeld.

Platforms zoals Judodata gebruiken geavanceerde technologieën om wedstrijdvideo’s te analyseren en daarmee gegevens te verzamelen. Bewegingspatronen, aanvalspogingen, scores en tegenscores worden geregistreerd. Omdat dit bij alle IJF World Tour wedstrijden in het seizoen gebeurt, is de data representatief en betrouwbaar. Ook worden de analyses continu aangepast aan nieuwe regels en ontwikkelingen in de sport, waardoor ze actueel en relevant blijven.

Judodata registreert nauwkeurig:

• Hoe vaak valt een sporter aan in tachi-waza of ne-waza? 

• Hoe vaak maakt een sporter een score in tachi-waza? 

• Hoe vaak scoort hij of zij in ne-waza? 

• Hoeveel scores krijgt hij of zij tegen in zowel tachi-waza als ne-waza?

Deze data wordt na elk groot toernooi geüpdatet en weerspiegelt daarmee het huidige internationale niveau. Ja, de data waar we voorbeelden van zullen geven is van voor de laatste regelwijzigingen, maar het principe en de werkwijze blijven ongewijzigd en eenvoudig aan te passen aan veranderingen in het spel.

Wat kun je concreet met deze data?

De hiervoor genoemde waarden kunnen je al veel vertellen over hoe je je verhoudt tot bijvoorbeeld een groep sporters die al heeft gepresteerd, of in staat was om te presteren, wat jij wilt gaan presteren. De groep sporters waar we het dan over hebben, noemen we een benchmarkgroep, dit is de groep waar we ons mee vergelijken om te kijken waar we op dit moment staan en waar we ons kunnen verbeteren.

Om tot cijfers te komen die gemakkelijk te vergelijken zijn, hebben we ervoor gekozen om aan de hand van de beschikbare getallen (verkregen uit de video-analyses) de volgende getallen uit te rekenen:

1. Verwachte tachi-waza scores per wedstrijd: Hoe vaak wordt er, op basis van je historische data, verwacht dat je zult scoren in tachi-waza per wedstrijd?

2. Verwachte ne-waza scores per wedstrijd: Hoe vaak wordt er, op basis van je historische data, verwacht dat je zult scoren in ne-waza per wedstrijd? 

3. Verwachte punten die je tegen krijgt in tachi-waza: Hoe vaak wordt er, op basis van je historische data, verwacht dat er tegen je gescoord wordt in tachi-waza per wedstrijd?

4. Verwachte punten die je tegen krijgt op de grond: Hoe vaak wordt er, op basis van je historische data, verwacht dat er tegen je gescoord wordt in ne-waza per wedstrijd? 

Door het verschil tussen de scores die je maakt en die je tegen krijgt (je ‘Adjusted Total Score’, ATS) te bekijken, weet je of je netto vaker succesvol bent dan je tegenstander. Dit cijfer kun je vergelijken met de top in jouw gewichtsklasse en het geeft je een overzicht hoe je presteert. Het lijkt erop, kijkend naar de hoog presteerders in judo, dat een hogere ATS correleert met de hoogte van de prestaties. Met andere woorden, hoe meer je scoort (of dit nu in tachi-waza of in ne-waza is) en hoe minder je tegen krijgt, is bepalend voor je succes in judo.

Ik kan me best voorstellen dat je denkt: “Ja, dat lijkt me nogal logisch.” Echter zullen de volgende artikelen je een beeld geven van hoe deze dat je kunnen helpen om te bepalen waar je je dient te ontwikkelen om uiteindelijk je hoogst mogelijke niveau te halen.

Van cijfers naar ontwikkeling

Stel je voor dat je vaststelt dat jouw gemiddeld aantal staande scores per wedstrijd lager is dan die van de beste judoka’s, terwijl je grondscores juist vergelijkbaar zijn. Wat betekent dat?

Het kan zijn dat je te weinig aanvallen inzet in staand gevecht. Dan is de aanvalsratio laag en moet je werken aan het vaker initiëren van actie. Een andere mogelijkheid is dat je aanvallen niet efficiënt genoeg zijn: je valt genoeg aan, maar jouw technieken leiden te weinig tot punten. Dit vraagt om technische training en je richten op het omzetten van de mogelijkheden naar daadwerkelijke scores. Wanneer het gemiddeld aantal scores per wedstrijd te laag is, kan dit dus liggen aan de efficiëntie of aan de aanvalsratio, ook dit is terug te vinden in de data. Bepalen waar je verbeterpunten liggen op deze vlakken is ook weer essentieel in het bepalen van jouw ontwikkelpunten en het formuleren van je specifieke doelen.

Als je extreem veel scoort, maar je krijgt ook heel erg veel tegen dan zal dit ten koste gaan van je uiteindelijke resultaat. Een positieve scoringsbalans is erg belangrijk om succesvol te zijn als we kijken naar de internationale benchmarkgroep. De focus kan in zo’n geval dus ook liggen op het vermogen om te verdedigen: kumi-kata verbeteren, positionering optimaliseren en het voorkomen van fouten.

Met data kun je deze aandachtspunten gerichter aanwijzen. Zo wordt het niet een kwestie van “ik denk dat mijn scorend vermogen beter moet”, maar van “ik ga gericht mijn aanvalsratio in tachi-waza verhogen omdat ik zie dat ik daar in vergelijking met de benchmark nog achter blijf” of “ik optimaliseer mijn verdediging in ne-waza omdat ik zie dat mijn tegenstanders nu nog te efficient zijn tegen mij als het gaat om ne-waza.”

Wat ga ik dan trainen?

• Kijk naar je waardes offensief en defensief staand en op de grond. 

• Waar wijken jouw cijfers af van de benchmark? 

• Stel aan je coach deze vragen: 

  • Maak ik genoeg aanvallen? 

  • Waar verlies ik de meeste punten tegen mijn tegenstander? 

• Zoek samen trainingsvormen die direct aansluiten op deze doelen. 

Data is een hulpmiddel, geen vervanging van ervaring

Coaches en judoka’s hebben vaak jaren ervaring en een goed gevoel ontwikkeld van waar de ontwikkelpunten liggen richting de het gestelde einddoel. Dat mag je nooit onderschatten. Data biedt een extra blik die patronen zichtbaar maakt en het gevoel ondersteunt met onderbouwde feiten. Het verweeft wetenschap en praktijkervaring.

Mijn advies is: gebruik data als gids, niet als baas. Zo helpt het jou om keuzes te rechtvaardigen en onderbouwen, onzekerheden te verminderen en trainingen effectiever te maken.

Toegankelijkheid: geen ingewikkelde technologie nodig

Veel denken dat data-analyse alleen iets is voor geleerde experts en techneuten. Dat is een misvatting. Met heldere dataoverzichten en samen met je coach kun je stapsgewijs de belangrijkste inzichten uit de data benutten. Je hebt geen specialisten of ingewikkelde software nodig om te starten met het gebruik van data.

Het gaat vooral om het organiseren van goede gesprekken op zeer regelmatige basis waarin je cijfers bekijkt, bespreekt en plannen maakt op basis van de cijfers maar ook zeker op basis van de ervaring van de sporter en coach.

Samenvatting

• Oplossingsgerichte coaching helpt je een persoonlijk en motiverend beeld van succes te vormen. 

• Moderne data-analyse voegt meetbare feiten toe aan je beeld van het uiteindelijke doel en aan je route naar dit doel.

• Door deze twee te combineren, krijg je een compleet en bruikbaar benchmark. 

• Een goed geformuleerde benchmark leidt tot een juiste omschrijving van het verschil met de huidige situatie en vanuit daar tot concrete trainingsdoelen en gerichte coaching. 

• Ervaring en gevoel blijven onmisbaar, data is het hulpmiddel erbij. 

• Begin simpel, werk samen en bekijk de ontwikkeling vanuit zoveel mogelijk verschillende invalshoeken.

Benchmarken is geen ingewikkelde theorie, maar het startpunt van de routekaart voor ontwikkeling in een judoproject. Einddoel en data combineren is geen overbodige luxe, maar een slimme manier om snel vooruit te komen. Maak ontwikkeling meetbaar en doeltreffend.

De komende twee blogs zullen een voorbeeld geven van hoe een data-analyse kan worden ingezet om complementair beeld te vormen dat kan worden ingezet om de benchmark zo sterk mogelijk neer te zetten. De eerstvolgende blog zal zich richten op een eerste analyse van ‘sporter 12’ waarbij wordt gekeken waar de eerste aannames kunnen worden gedaan van ontwikkelpunten. Het blog dat daarop volgt zal dieper ingaan op de data en laten zien hoe de analyse tot een ontwikkeladvies kan komen dat toegevoegd kan worden aan de benchmark.

Het benutten van data in combinatie met oplossingsgerichte coaching opent deuren voor gerichtere en effectievere ontwikkeling. Maar ik besef dat het pad naar het werken met data nieuw kan zijn en vragen oproept. Daarom staat mijn bedrijf, Katalyst Performance Consulting, klaar om sporters, coaches, clubs en sportbonden te ondersteunen met deskundige analyses en praktische adviezen die passen bij jouw situatie.

Wil je weten wat wij voor jou kunnen betekenen? Of wil je een keer vrijblijvend overleggen wat data-analyse concreet voor jouw judoproject kan opleveren? Neem dan contact met ons op via info@katalystperformance.nl. Wij helpen je graag om je benchmark scherper te maken en je ontwikkeling te versnellen.